Civitas et urbs

Szczecin od średniowiecza do współczesności. Kwartał I

um zachpomMNiSW LOGOMKiDN LOGONPRH LOGO

um zachpomMNiSW LOGOMKiDN LOGONPRH LOGO

Glina, fajans, kamionka, skała

Początek tego okresu wyznacza rozpoczęcie przez księcia Jana Fryderyka w 1575 roku gruntownej przebudowy zamku w stylu renesansowym. Powiększono wówczas obszar zabudowy od strony zachodniej. Wyburzono starsze obiekty (kościół zamkowy, kamienny dom oraz budynki z salą rycerską i kancelarią książęcą). W ich miejscu powstało wówczas reprezentacyjne skrzydło północne mieszczące apartamenty rodziny książęcej, kaplicę św. Ottona, z kryptą grzebalną. Wzniesiono wówczas także skrzydło zachodnie mieszczące w piwnicach stajnię, parter zajmowały pomieszczenia dla służby, a na piętrze znajdowały się komnaty gościnne. Nieco później, około 1616 roku, za księcia Filipa II wzniesiono skrzydło muzealne (obecnie zwane menniczym), usytuowane jeszcze bardziej na zachód od skrzydła zachodniego. Jego parter zajmowała wozownia i zbrojownia, a piętro gabinet książęcy i książęce zbiory sztuki.

Naczynie ceramiczne – miska - Naczynie ceramiczne – miska. Niewielka miseczka z gliny wypalonej na jasny kolor, pokryta obustronnie białym szkliwem. Ścianka wewnętrzna zdobiona dookolnymi brązowymi pasmami. Na dnie jest widoczna zielona dekoracja – motyw trójliści? Pierwotnie miseczka była zaopatrzona w jedno taśmowate ucho, po którym zachował się mały fragment.

Początek tego okresu wyznacza rozpoczęcie przez księcia Jana Fryderyka w 1575 roku gruntownej przebudowy zamku w stylu renesansowym. Powiększono wówczas obszar zabudowy od strony zachodniej. Wyburzono starsze obiekty (kościół zamkowy, kamienny dom oraz budynki z salą rycerską i kancelarią książęcą). W ich miejscu powstało wówczas reprezentacyjne skrzydło północne mieszczące apartamenty rodziny książęcej, kaplicę św. Ottona, z kryptą grzebalną. Wzniesiono wówczas także skrzydło zachodnie mieszczące w piwnicach stajnię, parter zajmowały pomieszczenia dla służby, a na piętrze znajdowały się komnaty gościnne. Nieco później, około 1616 roku, za księcia Filipa II wzniesiono skrzydło muzealne (obecnie zwane menniczym), usytuowane jeszcze bardziej na zachód od skrzydła zachodniego. Jego parter zajmowała wozownia i zbrojownia, a piętro gabinet książęcy i książęce zbiory sztuki.

Naczynie ceramiczne – talerz - Naczynie ceramiczne – talerz. Głęboki talerz o dużej średnicy wykonano z gliny o dużej zawartości żelaza, która podczas wypału w wysokiej temperaturze nabiera czerwonej barwy. Jego wnętrze jest pokryte wielobarwnym, malowanym ornamentem zawierającym motywy geometryczne w postaci dookolnych linii i pionowych kresek oraz stylizowane motywy roślinne. Zastosowano kolory: żółty, czerwony i zielony. Jest to najpewniej wyrób miejscowych garncarzy okresu nowożytnego.

Początek tego okresu wyznacza rozpoczęcie przez księcia Jana Fryderyka w 1575 roku gruntownej przebudowy zamku w stylu renesansowym. Powiększono wówczas obszar zabudowy od strony zachodniej. Wyburzono starsze obiekty (kościół zamkowy, kamienny dom oraz budynki z salą rycerską i kancelarią książęcą). W ich miejscu powstało wówczas reprezentacyjne skrzydło północne mieszczące apartamenty rodziny książęcej, kaplicę św. Ottona, z kryptą grzebalną. Wzniesiono wówczas także skrzydło zachodnie mieszczące w piwnicach stajnię, parter zajmowały pomieszczenia dla służby, a na piętrze znajdowały się komnaty gościnne. Nieco później, około 1616 roku, za księcia Filipa II wzniesiono skrzydło muzealne (obecnie zwane menniczym), usytuowane jeszcze bardziej na zachód od skrzydła zachodniego. Jego parter zajmowała wozownia i zbrojownia, a piętro gabinet książęcy i książęce zbiory sztuki.

Kafel płytowy - Kafel płytowy. Fragment płyty kafla przedstawiający męskie popiersie z obfitą brodą, w bogatym renesansowym stroju. Fragmentaryczność zachowania nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, czy jest to jeden z kafli z wizerunkami władców, jakie znajdowały na piecach wykonanych za czasów Barnima XI, czy to już element nowego wystroju z czasów Jana Fryderyka. Kafel jest pokryty zielonym szkliwem.

Początek tego okresu wyznacza rozpoczęcie przez księcia Jana Fryderyka w 1575 roku gruntownej przebudowy zamku w stylu renesansowym. Powiększono wówczas obszar zabudowy od strony zachodniej. Wyburzono starsze obiekty (kościół zamkowy, kamienny dom oraz budynki z salą rycerską i kancelarią książęcą). W ich miejscu powstało wówczas reprezentacyjne skrzydło północne mieszczące apartamenty rodziny książęcej, kaplicę św. Ottona, z kryptą grzebalną. Wzniesiono wówczas także skrzydło zachodnie mieszczące w piwnicach stajnię, parter zajmowały pomieszczenia dla służby, a na piętrze znajdowały się komnaty gościnne. Nieco później, około 1616 roku, za księcia Filipa II wzniesiono skrzydło muzealne (obecnie zwane menniczym), usytuowane jeszcze bardziej na zachód od skrzydła zachodniego. Jego parter zajmowała wozownia i zbrojownia, a piętro gabinet książęcy i książęce zbiory sztuki.

Kafel płytowy - Kafel płytowy. Kafle płytowe stanowią bardziej rozwiniętą formę najstarszych kafli garnkowych czy miskowych. Charakteryzują się skróconym kołnierzem i wyraźną dużą płytą z przodu. Piece skonstruowane z okazów płytowych były nie tylko urządzeniem grzewczym, lecz także ważnym elementem wystroju wnętrz mieszkalnych. Fragment prezentowanej płyty kafla przedstawia męskie popiersie w bogatym renesansowym stroju. Pokryty jest zielonym szkliwem.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Naczynie ceramiczne – garnek - Naczynie ceramiczne – garnek. Gliniane garnki należą do kategorii źródeł najczęściej odkrywanych w nawarstwieniach kulturowych. Naczynia te, niezbędne w kuchni, stosunkowo szybko ulegały zniszczeniu i były zastępowane kolejnymi. Prezentowany egzemplarz ma wyraźnie widoczne okopcenie. Jest zdobiony rzędem stempelków pod szyjką. Tego typu naczynia znane są z okresu od końca XVI do początków XVIII stulecia. Uważa się je za wyroby lokalnych pomorskich warsztatów garncarskich.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Naczynie ceramiczne -  Naczynie ceramiczne – trójnóżek zwany także rondelkiem. Niewielkie naczynie służące do przygotowywania bądź podgrzewania potraw. Bardzo dobrze nadawało się do parzenia różnego rodzaju naparów ziołowych. W odróżnieniu od innych rondelków, ten egzemplarz nie ma śladów oddziaływania wysokiej temperatury. Jest pokryty szkliwem tylko od strony wewnętrznej, od zewnątrz zdobioną go delikatne dookolne żłobki.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Naczynie ceramiczne - Naczynie ceramiczne – patelnia. Patelnia ceramiczna, podobnie jak dzisiejsze egzemplarze metalowe, służyła do smażenia i pieczenia potraw. To naczynie jest pozbawione nóżek umożliwiających ustawianie bezpośrednio w ogniu. Prawdopodobnie było umieszczane na żelaznej podstawce wstawianej do paleniska. Potwierdzeniem są wyraźnie widoczne okopcenia. Zarówno duży rozmiar, jak i związany z tym ciężar spowodowały konieczność zaopatrzenia patelni w rurkowaty, gliniany uchwyt oraz dodatkowo w duże, taśmowate ucho. Całe naczynie było barwione i szkliwione, przy czym strona wewnętrzna jest żółta, zewnętrzna – zielona. Patelnię można datować na XVII stulecie.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Naczynie ceramiczne – flasza - Naczynie ceramiczne – flasza. Baniasta flasza kamionkowa, służąca do przechowywania i transportu płynów, ma niewielką szyjkę i wąski wylew. Jest zaopatrzona w ucho ułatwiające przechylanie i przenoszenie. Brązową barwę nadała jej polewa tzw. solna.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Naczynie ceramiczne - Naczynie ceramiczne – dzban. Ozdobne dzbany służące do przechowywania napojów zazwyczaj miały pękate brzuśce i wysmukłe szyje ułatwiające przelewanie płynów do innych naczyń. Taśmowate ucho umożliwiało podnoszenie i przenoszenie. Wnętrze prezentowanego dzbana  jest pokryte szkliwem, dzięki czemu naczynie było odporne na przesiąkanie. Strona zewnętrzna, wielobarwna, także była pokryta szkliwem. Ten charakterystyczny sposób zdobienia określa się mianem marmoryzowania – naśladowania struktury marmuru.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Naczynie ceramiczne - Naczynie ceramiczne – dzban. Dzban służył do przechowywania i podawania na stół napojów, co znakomicie ułatwiało nie tylko taśmowate ucho, lecz także wysmukła szyjka zakończona wychylonym dziubkiem. Naczynie jest obustronnie szkliwione, przy czym wnętrze jest jasno-, a powierzchnia zewnętrzna ciemnobrązowa.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Naczynie ceramiczne - Naczynie ceramiczne – dzban. Prezentowany dzban jest bardzo zniszczony, brakuje całej górnej partii, co uniemożliwiło pełną rekonstrukcję. Uszkodzona jest także powierzchnia zewnętrzna, tylko miejscami zachowało się jasnozielone szkliwo oraz ozdobne żłobki w dolnej partii brzuśca. Pierwotnie dzban był zaopatrzony w ucho, z którego pozostał jedynie fragment doczepiony do brzuśca.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Naczynie ceramiczne - Naczynie ceramiczne – dzban. Prezentowany dzban jest bardzo zniszczony, brakuje całej górnej partii, co uniemożliwiło pełną rekonstrukcję. Uszkodzona jest także powierzchnia zewnętrzna, tylko miejscami zachowało się jasnozielone szkliwo oraz ozdobne żłobki w dolnej partii brzuśca. Pierwotnie dzban był zaopatrzony w ucho, z którego pozostał jedynie fragment doczepiony do brzuśca.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Naczynie ceramiczne - Naczynie ceramiczne – talerz. Talerz wykonany z białej glinki, zapewne w miejscowym warsztacie pomorskim. Wnętrze jest pokryte żółtawą polewą z malowanym ornamentem. W centralnej części dna znajduje się dekoracja w postaci okręgu wypełnionego skośną żółto-czarną kratką i motywami roślinnymi na brzegach. Pod rantem talerza zdobienie ograniczono do namalowania linii na przemian zielonych (szerszych) i brązowych (węższych). Jest to duży, bardzo głęboki talerz z zastawy stołowej używanej w czasach nowożytnych, najpewniej w 2. połowie XVII do początków XVIII wieku.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Naczynie ceramiczne - Naczynie ceramiczne – talerz. Talerz wykonany z białej glinki od strony wewnętrznej jest bardzo bogato zdobiony za pomocą wielobarwnej polewy pokrytej szkliwem. Całe dno pokrywają żółto-brązowo-zielone esy-floresy, przy krawędzi zaś zdobienie ma postać szerokiego, brązowego pasa z żółtymi plamami umieszczonymi w polach wydzielonych pionowymi, czerwonymi, potrójnymi kreskami. Jest to typ talerza głębokiego wchodzący w skład nowożytnej zastawy stołowej wyprodukowany na Pomorzu lub w Meklemburgii.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Naczynie ceramiczne – talerz - Naczynie ceramiczne – talerz. Głęboki talerz stanowiący element zastawy stołowej jest wyrobem miejscowym, wykonanym na Pomorzu. Wykonano go z żółtej glinki. Od strony wewnętrznej jest pokryty białym szkliwem z zielono-czarnym, malowanym ornamentem w postaci dookolnych pierścieni. W centralnej części dna, w szarym promienistym otoku, znajduje się sentencja dewocyjna: „Mein Gott, nun ist es wieder Morgen” [Mój Boże, teraz ponownie jest ranek]. Tekst został zaczerpnięty modlitewnika szkolnego z XVIII wieku. Identyczny talerz znaleziono w Kamieniu Pomorskim.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Wyrób ceramiczny - Wyrób ceramiczny – świecznik. Został wykonany z glinki żelazistej wypalającej się na kolor czerwonobrązowy. Składa się z dwóch kolistych, płytkich miseczek połączonych walcowatym trzonem. Świeczniki zazwyczaj były wykorzystywane do mocowania świec oświetlających pomieszczenia. W tym przypadku prawdopodobnie było możliwe także użycie knota zanurzonego w oliwie. Najpewniej do osadzenia knota służyły niewielkie „dziubki”, które są uformowane na krawędziach.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Naczynie ceramiczne - Naczynie ceramiczne – urynał (nocnik). Naczynie ceramiczne popularnie nazywane nocnikiem służyło zaspokajaniu potrzeb fizjologicznych bez potrzeby wychodzenia na zewnątrz. Urynały najczęściej miały postać naczyń przysadzistych, szerokootworowych i były pokryte szkliwem, zaopatrzone w jedno ucho ułatwiające przenoszenie. Prezentowane naczynie pochodzi z 2. połowy XVII – XVIII wieku.

Jest to okres w historii zamku obejmujący czasy od śmierci Bogusława XIV, poprzez okres władania szwedzkiego, aż do przejęcia przez władze pruskie (1720) i adaptację początkowo na cele rezydencji monarszej, a następnie administracji państwowej. Z późniejszych lat, z powodu wprowadzonej kanalizacji oraz systematycznej wywózki śmieci, pochodzi bardzo mało źródeł archeologicznych.

Naczynie ceramiczne - Naczynie ceramiczne – urynał (nocnik). Urynały – nocniki cechuje mała zmienność formy na przestrzeni kilku stuleci. Oprócz ceramicznych znane są także egzemplarze szklane. Ten nocnik został znaleziony w wypełnisku latryny zamkowej, do której wpadł najpewniej przypadkowo podczas opróżniania zawartości. Naczynie pochodzi z 2. połowy XVII lub XVIII wieku.

Ulica Staromłyńska należała do ważniejszych ciągów handlowych Starego Miasta. Na odcinku pomiędzy wytwornym hotelem „Prusy” (obecnie Wojewódzki Sąd Administarcyjny), a pl. Żołnierza konkurowały przedstawicielstwa wielu firm. Wśród nich ważne miejsce zajmował salon Schlegela, oferujący porcelanę, szkła, kryształy i fajanse. Tak wyglądał w końcu lat 20-tych minionego stulecia. (MNS/A.Foto/15492) -

Widok miasta od wschodu, z przodu Łasztownia. Około 1740. Według rysunku F.B. Wernera (nr 44), ale z pierwszym planem i herbem miasta, rytowany przez J.G. Ringlina; Oficyna Martina Engelbrechta w Augsburgu. 19 x 30cm. MNS/A.Foto/5072 -