Civitas et urbs

Szczecin od średniowiecza do współczesności. Kwartał I

um zachpomMNiSW LOGOMKiDN LOGONPRH LOGO

um zachpomMNiSW LOGOMKiDN LOGONPRH LOGO

Narzędzia, transport

Łasztownia – wyspa na prawym brzegu Odry, zakupiona przez Szczecin w 1283 roku, początkowo służyła głównie do celów składowych. Po zbudowaniu grobli do Dąbia i stałej przeprawy mostowej, wzrosła jej atrakcyjność, coraz bardziej istotne okazały się jej nabrzeża, stopniowo wypełniane budynkami spichlerzy, Kształt wyspy kilkakrotnie zmieniano zasypując i przekopując kanały, budując umocnienia ziemne nowe baseny i nabrzeża, nowe połączenia z sąsiadującymi obszarami Międzyodrza, zawsze jednak tereny te pozostawały zapleczem gospodarczym Szczecina, spełniającym przede wszystkim funkcje portowe, magazynowe, składowe, a potem także przemysłowe. To tu przez kilka stuleci przetrwały budynki pamiętające okres hanzeatyckiej świetności, tutaj decydowały się losy wielu rodzin kupieckich, żeglarskich i armatorskich, tu wypracowywano najistotniejsze dochody miasta i jego mieszkańców. Łasztownia nierozerwalnie związana z portem, decydowała o obrazie Szczecina kojarzonym z morzem, dalekimi rejsami, szerokim otwartym światem. To dlatego zachowało się tak wiele fotografii, które traktować można jako wizytówkę miasta o bogatych tradycjach, a jednocześnie jako dowód nostalgii za minionym pięknem i wspaniałą przygodą, których symbolem są dostojne budowle i dumne żaglowce.

Nowoczesne spichlerze wyglądały zupełnie inaczej i wyposażone były w najnowsze urządzenia do pionowego i poziomego transportu towarów – magazyn wybudowany w latach 1927 – 1929 przy zachodnim basenie strefy wolnocłowej szczecińskiego portu mieścił 65000 ton towarów. (MNS/A.Foto/15470) -

Łasztownia – wyspa na prawym brzegu Odry, zakupiona przez Szczecin w 1283 roku, początkowo służyła głównie do celów składowych. Po zbudowaniu grobli do Dąbia i stałej przeprawy mostowej, wzrosła jej atrakcyjność, coraz bardziej istotne okazały się jej nabrzeża, stopniowo wypełniane budynkami spichlerzy, Kształt wyspy kilkakrotnie zmieniano zasypując i przekopując kanały, budując umocnienia ziemne nowe baseny i nabrzeża, nowe połączenia z sąsiadującymi obszarami Międzyodrza, zawsze jednak tereny te pozostawały zapleczem gospodarczym Szczecina, spełniającym przede wszystkim funkcje portowe, magazynowe, składowe, a potem także przemysłowe. To tu przez kilka stuleci przetrwały budynki pamiętające okres hanzeatyckiej świetności, tutaj decydowały się losy wielu rodzin kupieckich, żeglarskich i armatorskich, tu wypracowywano najistotniejsze dochody miasta i jego mieszkańców. Łasztownia nierozerwalnie związana z portem, decydowała o obrazie Szczecina kojarzonym z morzem, dalekimi rejsami, szerokim otwartym światem. To dlatego zachowało się tak wiele fotografii, które traktować można jako wizytówkę miasta o bogatych tradycjach, a jednocześnie jako dowód nostalgii za minionym pięknem i wspaniałą przygodą, których symbolem są dostojne budowle i dumne żaglowce.

W latach 1925-1926 powstał nowy zespół miejskich zakładów gazowniczych wybudowany w sąsiedztwie nabrzeży ułatwiających transport węgla i koksu barkami. (MNS/A.Foto/15618) -

Szczecińską gazownię założono w 1847 r. na Pomorzanach. Należała do najstarszych w Niemczech. W pierwszym roku działalności dostarczała gaz do 593 latarni ulicznych. Na przełomie XIX i XX wieku główne zakłady przeniesiono na ul. Tama Pomorzańska za dworcem kolejowym. W latach 1925 – 27 gazownia zajęła dalsze tereny nadodrzańskie, co umożliwiło dogodniejszy transport węgla i wywóz koksu. Z tego okresu pochodzi – widoczny na fotografii z lat 30-tych charakterystyczny zespół zabudowy. (MNS/A.Foto/15618) -

W 1895 r. śląski magnat przemysłowy F. v. Donnersmarck podjął decyzję o założeniu w Szczecinie zakładów hutniczych, chcąc wykorzystać dogodne możliwości transportowe ze Śląskiem, Skandynawią i Anglią. Wkrótce na łąkach koło Kraśnicy stanęła huta w której 9 sierpnia 1897 r. dokonano pierwszego wytopu surówki. (MNS/A.Foto/15417) -

Nożyce kabłąkowe - Nożyce kabłąkowe do cięcia skór i tkanin oraz strzyżenia owiec. Ten typ nożyc, nazywanych niekiedy owczymi, użytkowany jest nieprzerwanie od momentu wynalezienia ok. IV wieku p.n.e. aż po czasy współczesne, choć gdy w późnym średniowieczu Europejczycy zapoznali się z azjatyckimi nożycami dźwigniowymi zaczęły one tracić na znaczeniu. XIII wiek (opr. Andrzej Janowski).

Nóż żelazny - Nóż żelazny znaleziony bez oprawki rękojeści, reprezentuje powszechnie spotykane w XI–XIV wieku formy o prostym tylcu, ostrzu łagodnie wygiętym ku górze i obustronnie wyodrębnionym, czworobocznym trzpieniu. XII–XIII wiek (opr. Andrzej Janowski)

Łódź jednopienna - Bezgrodziowa dłubanka o długości 4,30 m, szerokości do 70 cm i wysokości do 22 cm, z płaskim dnem i lekko rozchylonych na zewnątrz równoległych burtach. W części dziobowej prawdopodobnie znajduje się siedzisko o długości 50 cm. Pozostawiono je w trakcie żłobienia kłody, by służyło jako miejsce do siedzenia dla użytkownika jednostki. Wzdłuż obu krawędzi burt dłubanki widoczne są nawiercone otwory, w których miejscami występują jeszcze sosnowe kołki. XII wiek (opr. A. Kowalówka)

Dennik - Fragment wiązania poprzecznego – żebra łodzi czyli poziomej części ożebrowania na dnie jednostki. Z jednej strony zachował się także fragment ramienia skierowanego ku górze, tzw. wręgi. Dennik do dna łodzi i klepek poszycia (burt) mocowany był za pomocą kołków. W jego dolnej części, na styku dna z burtą, wyżłobiono trójkątny w kształcie przepust, który ułatwiał wodzie swobodny przepływ wzdłuż dolnych pasów poszycia. Wydaje się, że pochodzi z płaskodennej jednostki pływającej. XII wiek (opr. A. Kowalówka)

Płoza - Wykonana z naturalnej kości zwierzęcej, z przewierconymi na obu końcach otworami służącymi do przeciągania sznurów, rzemieni mocującymi do płozy sań lub obuwia. Ułatwia porusznie się po śniegu i lodzie lub innych śliskich powierzchniach np. błocie lub trawie. XIII wiek (opr. S. Słowiński)

Klepki łodzi - Największy z zachowanych fragmentów poszycia burt łodzi-statku składał się z trzech elementów – tzw. klepek z drewna dębowego, których styki uszczelnione były mechem. Poszczególne klepki łączono ze sobą kołkami sosnowymi (opr. A. Kowalówka)