Poroże, kość

Najdawniejsze ślady potwierdzają istnienie na terenie Szczecina grodu łużyckiego, a następnie osadnictwa słowiańskiego z końca VII i z VIII wieku. Gród i podgrodzie, osada rzemieślniczo-rybacka, osiedle o charakterze miejskim, wreszcie miasto – wszystko to skupiło się wokół Wzgórza Zamkowego i portu. Centrum Szczecina przed ponad tysiąc lat znajdowało się stale w tym samym rejonie. Oto widok z Zamku w kierunku południowym z około 1935 r. Po lewej stronie szczyt starego ratusza, zabytkowe kamieniczki Rynku Siennego i giełda, w centrum wśród ciasnej zabudowy dom Loitzów z maswerkową dekoracją, po prawej stronie część zabudowy ul. Grodzkiej – jednego z najstarszych traktów miejskich. Widoczny w tle kościół św. Jana usytuowany był na skraju dawnego Szczecina, tuż przed wiodącą do miasta bramą św. Ducha. (MNS/A.Foto/4996) -

W 1124 r. Szczecin przyjął chrzest, w 1243 r. uzyskał prawa miejskie. Te przełomowe wydarzenia umożliwiły miastu podjęcie dzieła budowy kościołów, których monumentalne bryły przewyższać miały całe otoczenie oraz murów obronnych okalających ścisłą barierą wyznaczony teren. Widok na Stare Miasto fotografowane w 1931 r. przez okno wieży zamkowej. W dole dach skrzydła menniczego i przejście na ul. Kuśnierską, po prawej – ul. Rycerska z dachem dawnej ujeżdżalni. Ponad zabudową wąskich uliczek dominuje sylwetka założonego już w 1187 r. i wielokrotnie później przebudowywanego kościoła św. Jakuba. (MNS/A.Foto/4883) -

Na zamkniętej murami obronnymi oraz Odrą i mokradłami przestrzeni rozwijało się miasto. Możliwości ekspansji terytorialnej po obu stronach Odry były ograniczone, toteż dogęszczała się stopniowo zabudowa, murowane budynki coraz częściej pojawiały się na miejscu drewnianych, zachowując dawny układ ulic. Widok z początku lat 30-tych XX w. z kościoła św. Jakuba w kierunku wschodnim. W centrum narożnik ul. Mściwoja i Sołtysiej, po prawej kościół św. Jakuba. Wśród rozległej panoramy wschodniego brzegu Odry zabudowa mieszkalna i przemysłowa oraz sięgający tradycją do średniowiecza kościół św. Gertrudy. (MNS/A.Foto/4994) -

Łasztownia należała do miasta od 1283 r. Stanowiła zawsze magazynowo – portowe zaplecze Szczecina. W 1299 r. połączono ją z miastem mostem Długim. Tędy prowadził najstarszy szlak komunikacyjny przez Dąbie w kierunku wschodnim. Wyspa broniona naturalnym układem wód i mokradłami, umocniona została w XVII wieku nowożytnym systemem wałów ziemnych. Widok ogólny na Łasztownię od strony południowej z 1932 r. Od dołu widoczny jest Kanał Zielony i Parnica, a wzdłuż nich zwarty ciąg kamienic bulwaru Gdańskiego. Wśród gęstej zabudowy mieszkalnej i przemysłowej wyróżnia się kościół św. Gertrudy wzniesiony w 1897 r. W głębi zespół portu wolnocłowego. (MNS/A.Foto/15711) -

Miasto przez wieki ustrzegło się szczęśliwie wielkich pożarów. Nie oszczędziły go jednak wojny – szczególnie duże zniszczenia powstały w wyniku oblężeń z lat 1659, 1677 i 1713, chociaż średniowieczne mury uzupełnione zostały przez Szwedów po 1630 r. systemem bastionowych umocnień. Do XVIII w. Szczecin nie powiększył swego obszaru. Widok w początku lat 30-tych (20.11.1933 r.) naszego stulecia na wieżę kościoła św. Jakuba i otaczającą zabudowę. Po prawej stronie ulica Wyszyńskiego niknąca w gąszczu wąskich uliczek nabrzeża, po lewej – Zamek i ul. Grodzka z pierzeją przykościelną Rynku Węglowego. (MNS/A.Foto/15541) -

Wraz z upływem stuleci coraz mocniej doskwierał Szczecinowi brak miejsca. Sytuacja ta niewiele się zmieniła również po przejęciu miasta przez Prusy w 1720 r. Rozbudowując fortyfikacje rozebrano wówczas średniowieczne mury i zasypano fosy, tworząc na obrzeżu miasta wydłużone place w ciągu obecnej al. Niepodległości i pl. Żołnierza. Fotografia z 1932 r. pokazuje wyraźnie ograniczony szerokimi alejami zasięg Starego Miasta, do 1873 r. zamkniętego w obrębie twierdzy. Na pierwszym planie rozwidlenie ulic Wyszyńskiego i Sołtysiej, które ujmują zwartą zabudową plac wokół kościoła św. Jakuba. (MNS/A.Foto/15714) -