Poroże, kość
Charakter obronnej twierdzy i związane z tym rygory wojskowych przepisów przez wieki ograniczały możliwości rozwoju miasta. Obowiązywał zakaz wznoszenia jakichkolwiek budynków bezpośrednio za jego murami, a nieco dalej dopuszczano budowę obiektów o ograniczonej wysokości i lekkiej konstrukcji. Widoczny na fotografii z 1932 r. zespół Wałów Chrobrego wyznacza zasięg dawnego Fortu Leopolda. Powyżej - do narożnika pl. Żołnierza i al. Niepodległości przylegał Fort Wilhelma, sięgający aż do obecnego pl. Grunwaldzkiego. Regularny układ kwartałów na terenach przyfortecznych pochodzi z dwóch ostatnich dziesięcioleci XIX wieku. (MNS/A.Foto/15709) -
Proces pełnego włączenia w organizm miejski terenów przylegających do starego Szczecina od zachodu zakończył się w pierwszych latach XX wieku. Na zdjęciu z około 1932 r. widok na kwartał pomiędzy pl. Orła Białego i ul. Grodzką. W głębi ul. Tkacka i równoległa do niej al. Niepodległości. Duży budynek po prawej stronie to zakład przemysłu konfekcyjnego Feldberga (powojenna „Odra”), obok znany lokal gastronomiczny „Ponath” (później „Kaskada”) na narożniku z ul. Obrońców Stalingradu. W centrum kościół katolicki przy ul. Bogurodzicy, a po lewej dwa kościoły przy pl. Zwycięstwa. (MNS/A.Foto/4999) -
Decyzja o likwidacji twierdzy szczecińskiej z 1873 r. nie oznaczała natychmiastowego przejęcia przez miasto należących do władz wojskowych gruntów. Najdłużej – do początku XX wieku zwlekano z przekazaniem terenów Fortu Leopolda. Na zdjęciu pochodzącym z lat 90-tych XIX stulecia widoczna jest na pierwszym planie zabudowa kwartału przy ul. Farnej. Po lewej stronie budynek teatru przy pl. Żołnierza, po prawej - kościół św. Piotra i Pawła, a w głębi wciąż jeszcze niezagospodarowany teren Fortu Leopolda. (MNS/A.Foto/15650) -
Budynek przy narożniku ul. Wyszaka, należący do kościoła św. Piotra i Pawła. W tle prace ziemne na terenie dawnego Fortu Leopolda. (MNS/A.Foto/15656) -
Ostatnim pozostającym do zagospodarowania obszarem był Fort Leopolda i jego otoczenie. W 1899 r. postanowiono wznieść tutaj monumentalny zespół gmachów użyteczności publicznej. Dzieło ostatecznie ukończone zostało dopiero w 1921 r. Do tego czasu wzniesiono już większość – widocznych na fotografiach z lat 30-tych obiektów: siedzibę policji (1905 r.), budynki po obu stronach kościoła św. Piotra i Pawła (1908-9). (MNS/A.Foto/7774) -
Zabudowa nabrzeża po obu stronach ulicy Kłodnej (Pływackiej) prowadzącej do zwodzonego mostu Kłodnego. Ukazana tu drewniana konstrukcja ruchomej części pochodzi sprzed remontu w 1873 r. Po lewej stronie parterowy budynek przy ul. Kłodnej 19, uważany za najmniejszy dom w Szczecinie. Na prawo od Zamku szczyt teatru i wieżyczka sygnaturki kościoła św. Piotra i Pawła. (MNS/A.Foto/15526) -
Barki zacumowane przy moście Kłodnym i zabudowa nabrzeża od ulic Rybaki do Lazurowej, oglądane około 1890 r. Most Kłodny nadal drewniany, ale już z powiększoną w 1873 r. konstrukcją części zwodzonej. Po lewej stronie kościół św. Jakuba, a w centrum Zamek z przebudowanym już skrzydłem południowym. (MNS/A.Foto/15527) -
Widok z Łasztowni na drewniany most Długi i bulwar nadrzeczny od ulic Osiek w kierunku południowym do Bramy Ślimaczej. Nad zabudową mieszkalną dominuje kościół św. Jana, w tle dzielnica nowomiejska, jeszcze bez nowego ratusza, którego budowę podjęto w 1875 r. Wśród spichlerzy widocznych na pierwszym planie znajdują się charakterystyczne budynki o konstrukcji ryglowej. (MNS/A.Foto/15523) -
Szerokofrontowy narożnikowy budynek z szyldem E. Lippold przy ul. Darguja przed mostem Długim mieścił znaną gospodę. Fotografia pochodzi z początku lat 90-tych XIX wieku – kościół św. Jakuba był jeszcze wówczas zwieńczony czterema wieżyczkami. (MNS/A.Foto/15480) -
Nowy most Kłodny długości 121 m, szerokości 17,5 m wzniesiono w latach 1907 – 1909, przenosząc go z wylotu ul. Pływackiej na przedłużenie ulic Wyszaka – Lazurowa. Dzięki temu uzyskano dogodne połączenie z położonymi po drugiej stronie Odry zakładami mięsnymi i portem wolnocłowym. Zdjęcie z około 1919 r. ukazuje moment otwarcia mostu dla przepływającego żaglowca. (MNS/A.Foto/15663) -
Najstarszy most Kolejowy poprowadzony przez Wyspę Jaskółczą w 1846 roku, gdy uruchomiono linię kolejową do Stargardu. W 1868 r. most został przesunięty nieco bliżej Starego Miasta, dochodząc do Kępy Parnickiej przy Kanale Zielonym. Ponad wyspą linia kolejowa prowadziła po wiadukcie, a pociąg do 1925 r. ze względów przeciwpożarowych jechał w – widocznej na zdjęciu – blaszanej obudowie. Fotografia sporządzona w początku XX wieku – wkrótce po wzniesieniu w 1900 r. nowej konstrukcji mostu – ukazuje na pierwszym planie zaplecze budynków przy kościele św.Jana. (MNS/A.Foto/15701) -
Fragment średniowiecznego muru obwarowań miejskich wzdłuż oficyny budynku przy ul. Podgórnej 40. Ul. Podgórna była dawniej najbardziej na południe położoną, skrajną ulicą miasta. Mury obronne Szczecina zamykały tylną część posesji tej ulicy, schodząc w kierunku Odry za kościołem św. Jana. Ten relikt dawnych murów miejskich sfotografowano w 1930 roku. (MNS/A.Foto/15571) -
Gotycki budynek usytuowany przy prezbiterium kościoła św. Jakuba był najważniejszym z kilku obiektów należących do tej świątyni. Odbudowany dziś w znacznie uproszczonej – formie, nadal służy jako plebania głównego kościoła Szczecina. (MNS/A.Foto/15636) -
Przy ul. Pod Bramą (Św. Ducha), nieopodal kościoła św. Jana miało swą siedzibę szczecińskie Bractwo Kurkowe. Klasycystyczny budynek wzniesiono w latach 1822-24. Licznym gościom służyła sala koncertowa, która zachowała bogaty, pierwotny wystrój. Oto jak wyglądał około sto lat po wybudowaniu. (MNS/A.Foto/15513) -
Zamek Książąt Pomorskich w okresie międzywojennym – widok z ulicy Wyszaka na fosę i skrzydło północne z wieżą dzwonów po prawej stronie oraz XIX-wieczną dobudówką wieżową w narożniku od strony Odry. W tym skrzydle mieścił się najstarszy kościół zamkowy, a później renesansowa kaplica protestancka książąt. Do czasów wojny w tym pięknym, wykorzystywanym do celów liturgicznych wnętrzu, zachowało się wiele wartościowych dzieł sztuki sakralnej. (MNS/A.Foto/4981) -
Widok na Zamek od strony ul. Farnej w latach 30-tych. Na pierwszym planie wieża dzwonów, zwana też kościelną, obok skrzydło mennicze, w tle wieża więzienna. Barokowe hełmy wież ozdobione złoconą koroną i królewskim monogramem kazał wznieść w 1723 r. król Fryderyk Wilhelm I. (MNS/A.Foto/4987) -
Panorama szczecińskich wież w okresie międzywojennym – na pierwszym planie wieża klatki schodowej skrzydła środkowego Zamku, dalej sygnaturka i wieża kościoła św. Jakuba, a w głębi wieża budynku administracji miejskiej przy ul. Rybackiej. (MNS/A.Foto/15481) -
Panorama szczecińskich wież w okresie międzywojennym – na pierwszym planie wieża więzienna, dalej sygnaturka i wieża kościoła św. Jakuba, a w głębi wieża budynku administracji miejskiej przy ul. Rybackiej. (MNS/A.Foto/15420) -
Ulica Energetyków powstała w końcu XIII w. jako grobla, która w przedłużeniu mostu Długiego stanowiła jedyną drogę ze Szczecina na wschód. W latach 30-tych XVIII w. została zabudowana jednolitymi domkami z niewielkim mieszkalnym poddaszem. Te charakterystyczne budynki – pokazywane także wyżej na narożniku z ul. Celną – przetrwały do czasów wojny także po drugiej stronie ulicy w okolicy kościoła św. Gertrudy. (MNS/A.Foto/15670) -
Z narożnika ul. Korsarzy oglądano w 1906 r. dolny fragment ul. Farnej wzdłuż teatru. Naprzeciwko kościoła św. Piotra i Pawła firma G. Pegela wzniosła w latach1906-07 czterokondygnacyjny budynek narożny przy pl. Żołnierza 14. Płot wzdłuż działki teatru przesłania realizowaną wówczas rozbudowę zaplecza teatralnego. Na zamknięciu ulicy siedziba policji pochodząca z lat 1902-05. (MNS/A.Foto/6061) -