Poroże, kość
W latach 1906-08 na placu wydzielonym w obrębie cmentarza wojskowego przed Bramą Portową wzniesiono na podstawie planów berlińczyka Jürgena Krögera nowy kościół, poświęcony J. Bugenhagenowi – reformatorowi kościoła na Pomorzu. Dawne witraże ukazywały sceny z historii pomorskiego kościoła. Na prezentowanym widoku z lat 30-tych XX wieku pomiędzy drzewami zauważyć można fragment nieistniejącej dziś sali zebrań i katechezy, przylegającej do budynku świątyni od strony ul. Potulickiej. (MNS/A.Foto/15500) -
Gdy w 1899 r. z powodu znacznych zniszczeń zamknięto kościół św. Jana, gmina wojskowa rozpoczęła starania o wzniesienie nowego kościoła garnizonowego. Dopiero w 1913 r. położono kamień węgielny pod nową budowlę zaprojektowaną przez arch. Bernata Stahla. Przekazana do użytku po I wojnie światowej świątynia, należy do najnowocześniejszych na terenie Niemiec budowli betonowych. Widok z lat 30-tych do strony ul. Św. Wojciecha na obecny kościół pod wezwaniem Serca Jezusowego. (MNS/A.Foto/15501) -
Katolicy szczecińscy wznieśli w latach 1888 – 90 swój kościół przy ul. Bogurodzicy – dzisiejszy kościół św. Jana Chrzciciela. W 1931 r. powstały dwie kolejne świątynie katolickie – przy ul. Robotniczej na terenie Żelechowej oraz na Łasztowni przed mostem Portowym. Ten ostatni – pod wezwaniem Chrystusa Króla, widoczny na fotografii z 1935 r. od strony Parnicy, wybudowano według projektu architektów z Trewiru – Mertensa oraz Branda i połączono z domem dla marynarzy. (MNS/A.Foto/14705) -
W 1927 r. zakupiono przy ul. Królowej Korony Polskiej plac pod nowy kościół przeznaczony dla mieszkańców rozbudowujących się w tym rejonie osiedli. Jego twórcą był szczeciński architekt Adolf Thesmacher. Ceglaną świątynię o pięknej, spokojnej bryle z ponad 20 metrową dominantą, połączoną z obszerną salą spotkań i domem parafialnym otwarto w 1931 r. Obecny wygląd kościoła Św. Rodziny niewiele się zmienił w stosunku do przedwojennej fotografii. (MNS/A.Foto/5556) -
Pomiędzy ulicami Mariacką i Farną stała niegdyś najokazalsza świątynia szczecińska – kościół Mariacki. Zniszczona uderzeniem pioruna w 1789 r. ustąpiła miejsca znacznie skromniejszej budowli: w latach 1830 – 32 wzniesiono tu według projektów berlińczyka Scabella, zachowane do dziś w rozbudowanej w 1884 r. formie, gimnazjum Mariackie. Na górnych piętrach przechowywano gromadzone przez dziesiątki lat zbiory biblioteczne, należące do największych i najcenniejszych na Pomorzu. Zdjęcie wykonano przed remontem budynku przeprowadzonym w 1937 r. (MNS/A.Foto/15516) -
Pierwsze uczelnie szczecińskie o charakterze wyższym powstały na przełomie XIX i XX wieku. W 1901 r. oddano do użytku gmach Królewskiej Szkoły Budowy Maszyn ze wspaniałą dekoracją z glazurowanej cegły, zdobiącą elewację od strony ul. Sikorskiego, a wkrótce potem budynek przy pl. Kościuszki, przeznaczony na Szkołę Budowlaną. Fotografię wykonano w początku XX wieku. (MNS/A.Foto/15686) -
Pierwsze uczelnie szczecińskie o charakterze wyższym powstały na przełomie XIX i XX wieku. W 1901 r. oddano do użytku gmach Królewskiej Szkoły Budowy Maszyn ze wspaniałą dekoracją z glazurowanej cegły, zdobiącą elewację od strony ul. Sikorskiego, a wkrótce potem budynek przy pl. Kościuszki, przeznaczony na Szkołę Budowlaną. Fotografię wykonano w początku XX wieku. (MNS/A.Foto/15634 R) -
Carl Loewe – wybitny kompozytor ballad, pieśni, psalmów, legend a także oratoriów, kantat, oper i symfonii działał w Szczecinie w latach 1820 – 1866. O jego uznaniu przez współczesnych świadczy członkostwo berlińskiej Akademii Sztuki i doktorat honoris causa nadany przez Uniwersytet w Greifswaldzie. Szczecinianie ufundowali mu w 1897 r. pomnik wg. projektu H.W. Glümera, ustawiony przed kościołem św. Jakuba, w którym Loewe pracował wiele lat jako organista. Tłem wykonanego w 1907 r. zdjęcia jest fragment otaczającej kościół zabudowy od strony Rynku Węglowego (ul. Grodzkiej). (MNS/A.Foto/15647) -
Specyficzną dzielnicę miasta utworzono w pierwszej połowie XVIII w. wewnątrz, wzniesionego wówczas, oddalonego od miasta Fortu Prusy. Z uwagi na konieczną samowystarczalność zbudowano tam zespół budynków przeznaczonych dla rzemieślników różnych branż, pracujących na potrzeby załogi fortu. Poddasza wynajmowano żołnierzom. Plany przewidywały nawet wzniesienie kościoła w miejscu, w którym przecinały się uliczki. Kilka charakterystycznych budynków przetrwało do czasu wojny w sąsiedztwie zespołu zabudowy wojskowej (pochodzącej z końca XIX w.) pomiędzy ulicami Głowackiego, Kusocińskiego i Narutowicza – pokazują je zdjęcia z lat 20-tych i 30-tych XX wieku. (MNS/A.Foto/15490) -
Specyficzną dzielnicę miasta utworzono w pierwszej połowie XVIII w. wewnątrz, wzniesionego wówczas, oddalonego od miasta Fortu Prusy. Z uwagi na konieczną samowystarczalność zbudowano tam zespół budynków przeznaczonych dla rzemieślników różnych branż, pracujących na potrzeby załogi fortu. Poddasza wynajmowano żołnierzom. Plany przewidywały nawet wzniesienie kościoła w miejscu, w którym przecinały się uliczki. Kilka charakterystycznych budynków przetrwało do czasu wojny w sąsiedztwie zespołu zabudowy wojskowej (pochodzącej z końca XIX w.) pomiędzy ulicami Głowackiego, Kusocińskiego i Narutowicza – pokazują je zdjęcia z lat 20-tych i 30-tych XX wieku. (MNS/A.Foto/15491) -
Pomorzany należały do Szczecina od 1253 r. Średniowieczna wieś koncentrowała się w rejonie kościółka przy ul. Włościańskiej. Swój rolniczy charakter Pomorzany utrzymywały do XIX wieku. Później coraz intensywniej rozwijał się tu przemysł, doprowadzając w 1864 r. do przyłączenia północnej części – tzw. Kolonii Pomorzańskiej do miasta. Na zdjęciu zróżnicowana zabudowa ul. Włościańskiej w okresie międzywojennym. (MNS/A.Foto/15463) -
Późnogotycki kościół obecnie pod wezwaniem św. Maksymiliana Kolbe przy ul. Włościańskiej na Pomorzanach w początku lat 30-tych XX w. Do jednonawowej kamienno-ceglanej budowli z 5-bocznym prezbiterium przylega wieża, której górną część wykonano w konstrukcji ryglowej i zwieńczono ostrosłupowym, wysokim hełmem. Wzgórze, na którym wznosi się świątynia otacza kamienny mur dawnego cmentarza. (MNS/A.Foto/15448) -
Przedwojenny wygląd obecnego kościoła Matki Bożej Różańcowej przy ul. Lwowskiej na Gumieńcach. Wieś ta również wymieniana jest w XIII wieku jako należąca do Szczecina. Znaczna część gruntów była własnością patrycjatu miejskiego. Kościół pochodzący z XV-XVI wieku, kilkakrotnie przebudowywany, obecną formę wieży otrzymał około 1800 r. (MNS/A.Foto/5533) -
Kościół, dziś pod wezwaniem św. Trójcy, przy ul. Szerokiej od wieków służył mieszkańcom wsi Krzekowo. W dokumentach wymieniono ją po raz pierwszy w 1240 r., od 1277 r. była własnością Szczecina. Do historii przeszedł wielki obóz wojskowy, założony w początku XIX wieku, gdzie w 1870 r. kwaterowano jeńców francuskich. Ulica Szeroka jest do dziś doskonałym przykładem ulicowego założenia wiejskiego. Otoczony cmentarzem kościół z XIV w. wzniesiony z kamienia polnego, tynkowany, z boniowanymi narożami i odeskowaną wieżą w konstrukcji ryglowej z wysokim, 8-bocznym hełmem sfotografowano na początku XX w. (MNS/A.Foto/5439) -
W 1277 r. książę Barnim I przekazał Szczecinowi kolejną wieś – Osów. Należało do niej siedem młynów położonych nad wijącym się wśród lasów potokiem. W centrum wsi, przy ul. Miodowej, na fundamentach zniszczonego kościoła późnogotyckiego, wzniesiono w końcu XIX wieku nową budowlę ceglaną, nawiązującą do form dawnej świątyni. Na skraju otoczonego murem cmentarza pozostawiono belkową dzwonnicę z XIX w., widoczną częściowo po prawej stronie fotografii z końca lat 30-tych XX wieku. (MNS/A.Foto/5440) -
Ulica Łady na terenie Grabowa w latach 20-tych ubiegłego wieku. Zamknięcie Szczecina w obrębie twierdzy spowodowało już w pierwszej połowie XIX wieku wzmożony rozwój sąsiednich miejscowości, głównie w pasie nadodrzańskim. W 1855 r. Grabowo uzyskało wprawdzie prawa samodzielnego miasta, jednak jeszcze przez prawie 20 lat podlegało surowym rygorom przepisów fortyfikacyjnych, regulujących m. in. wysokość i charakter zabudowy. W 1900 r. Grabowo zostało włączone do granic administracyjnych Szczecina. (MNS/A.Foto/15654) -
Golęcin należał od 1243 r. do klasztoru cystersek ze Szczecina. Ta pięknie położona na wzgórzu nadodrzańskim wieś długo utrzymywała charakter osady rolniczo – rybackiej. W XIX wieku stała się popularnym celem wycieczek i miejscem wypoczynku szczecinian. W połowie tego stulecia na szczycie wzniesienia wybudowano górujący nad okolicą neogotycki kościół. Na fotografii z końca XIX wieku nie widać jeszcze wysokiej zabudowy, która wkrótce zdominowała ten rejon, przekształcając całkowicie panoramę wsi oglądanej od strony Odry. (MNS/A.Foto/15628) -
Kościół w Stołczynie służył także mieszkańcom pobliskich Glinek i Kraśnicy. Późnogotycka budowla, przekształcona w 1725 r., posiadała rzadki w okolicy transept i pięknie ukształtowaną, drewnianą wieżę. Jako jeden z niewielu kościołów zachował do dziś część dawnego wyposażenia. Wygląd zewnętrzny z okresu przedwojennego, obecnie znacznie zmieniony, przypomina fotografia. (MNS/A.Foto/5438) -
Skolwin – najbardziej na północ wysunięta dawna wieś podszczecińska, już w drugiej połowie XIII wieku znajdowała się w strefie wpływów Szczecina. Swe własności posiadał tu kościół Mariacki i bogaci mieszczanie. Głównym zajęciem mieszkańców Skolwina do końca XIX wieku było rybołówstwo. Widoczna na zdjęciu z około 1910 r. ulica Inwalidzka, z placem kościelnym i rozmieszczonymi wokół niego gospodarstwami tworzy typowy układ wsi owalnicowej. (MNS/A.Foto/15450) -
XV-wieczny kościół w Skolwinie należy do piękniejszych świątyń okolic Szczecina. Wzniesiony z cegły w wątku wendyjskim, później otynkowany, z odeskowanym piętrem ryglowej wieży, zachował z daleka widoczną XIX-wieczną formę wysokiego hełmu. Fotografia pokazuje wygląd kościoła w okresie międzywojennym. (MNS/A.Foto/15464) -